โดย รศ.ดร.ต่อตระกูล ยมนาค
ภูเขาทอง ที่วัดสระเกศฯ ไม่ใช่ภูเขาธรรมชาติ แต่เกิดจากการก่อสร้างพระปรางค์ แล้วดิน และอิฐพังถล่มลงมากองรอบๆ เพราะฐานรากทรุดจมลงไป!
สมเด็จพระนั่งเกล้าเจ้าอยู่หัว รัฐกาลที่ 3 ทรงมีพระราชดำริจะสร้างพระปรางค์ใหญ่ ให้มีในกรุงรัตนโกสินทร์อีก ๑ องค์ ให้มีความสูงกว่าเจดีย์ภูเขาทองที่กรุงศรีอยุธยาเดิม ที่สูง 65.30 เมตร แต่เมื่อสร้างสูงไปถึงระดับลานกว้าง
ที่จะสร้างส่วนยอดพระปรางค์ขึ้นไปแบบพระปรางค์วัดอรุณราชวรารามฯ ฐานรากที่สร้างโดยขุดดินเป็นหลุมลึกในระดับน้ำใต้ดิน แล้วนำไม้มาเรียงเป็นแพสลับกันหลายชั้นใช้เป็นฐานรากนั้น ไม่เพียงพอที่จะรับน้ำหนักได้ เกิดทรุดลงมากองกระจายไปรอบๆ มีการบันทึกไว้ว่า
…“…ศิลาที่บรรจุข้างใน กดหนักลงไปจมและทรุดลงไปถึง ๙ วา อิฐที่ก่อหุ้มข้างนอกนั้น ก็แตกร้าวรอบไปทั้งองค์ นอกนี้ไม่ทะลายก็เพราะทรุดกลางกดกันลงไป พระยาศรีพิพัฒน์รัตนราชโกษา ฯ ให้ขุดดินริมฐานพระชัณสูตรดู ก็พบหัวไม้และระเบิดขึ้นมาหมด
จึงโปรดเกล้า ฯ ให้ขอแรงพระราชวงศานุวงศ์ แลขุนนางข้าราชการที่ตามเสด็จพระราชพระกฐิน ผู้คนยังพรักพร้อมกันอยู่ ให้ปักเสาหลักแพเป็นหลักมั่นกันข้างนอกให้แน่นหนาเป็นหลายชั้น กั้นฐานพระปรางค์ไม่ให้ดินถีบออกไป สิ้นไม้หลักแพหลายพันต้น แล้วก็จัดการก่อแก้ไขที่ทรุดหนักลงมาอีก ๓ วา เห็นว่าจะแก้ไขไม่ได้แล้ว ก็เลิกการนั้นเสีย จึงทำแต่การอื่นต่อไป…
มีบทความ ใน วิศวกรรมสาร ของวสท. โดย สืบศักดิ์ พรหมบุญ วิศวกรผู้เชี่ยวชาญงานฐานรากได้อธิบายว่า วิธีลดน้ำหนักของตัวอาคารไทยในสมัยโบราณจะใช้โอ่งน้ำ คว่ำเรียงกันเป็นฐานรากแผ่ ที่ฐานภูเขาทอง ก็อาจมีการใช้วิธีนี้ร่วมด้วยเหมือนกัน
เจดีย์ ภูเขาทอง นับเป็นสิ่งก่อสร้างสำคัญ ที่สูงโดดเด่น เป็นสง่า อยู่กลางกรุงเทพมหานครฯ แม้จะประสบปัญหาการก่อสร้าง ถล่มทะลายซ้ำหลายครั้ง ก็ยังสามารถกลับคืนมาได้ ด้วยฝีมือผู้นำ และช่างไทยโบราณ สร้างเสร็จสมบูรณ์ ในรัชกาลที่ 5 และได้พระราชทานนามเจดีย์นี้ว่า “สุวรรณบรรพต ”ซึ่งคนทั่วไปเรียกว่า“ เจดีย์ภูเขาทอง”
อ่านเพิ่มประวัติ ภูเขาทอง อย่างละเอียด
https://www.facebook.com/Arch.kidyang/posts/pfbid0GAW9FF5UfdUTt4T4p8BMvq3NuaeHof3Rc9rMvhWGH48oqqrE3XMCi3TGGT39coFbl
ขอบคุณ บทความ
ก่อนจะกลายมาเป็นบรมบรรพต : เกือบจะเป็นปรางค์สูงที่สุดในสยาม
ภูเขาทองที่ไม่ทันได้เห็น หากสร้างเสร็จตามพระราชประสงค์ของพระบาทสมเด็จพระนั่งเกล้าเจ้าอยู่หัวควรจะเป็นอย่างไร ?
*** ทุกเช้าวันจันทร์พบกับเรื่องราวที่น่าสนใจในวงการก่อสร้างในความรู้ชุด
“เปิดสมองมองก่อสร้าง”
นำเสนอโดยอาจารย์ต่อ
ภูเขาทอง ในช่วงสมัยรัชกาลที4-ต้นรัชกาล ที่ 5
สภาพการทรุดลงมาอีก รอบๆฐานเจดีย์ ในปี พศ.2409
สร้างเสร็จสมบูรณ์ ในรัชกาลที่ 5 และได้พระราชทานนามเจดีย์นี้ว่า “สุวรรณบรรพต ”ซึ่งคนทั่วไปเรียกว่า“ เจดีย์ภูเขาทอง”
ประวัติ ภูเขาทอง อย่างละเอียด
https://www.facebook.com/share/1Afjz8fQ2c/?mibextid=wwXIfr
ขอบคุณ บทความ
ก่อนจะกลายมาเป็นบรมบรรพต : เกือบจะเป็นปรางค์สูงที่สุดในสยาม
.
ภูเขาทองที่ไม่ทันได้เห็น หากสร้างเสร็จตามพระราชประสงค์ของพระบาทสมเด็จพระนั่งเกล้าเจ้าอยู่หัวควรจะเป็นอย่างไร
ภูเขาทองที่ไม่ได้เห็น อาจจะเป็นแบบนี้ ในพระราชดำริ ร.3
ตามแนวคิดที่มีผู้เสนอไว้
https://www.facebook.com/share/1Afjz8fQ2c/?mibextid=wwXIfr
ขอบคุณ บทความ
ก่อนจะกลายมาเป็นบรมบรรพต : เกือบจะเป็นปรางค์สูงที่สุดในสยาม